Počinje: 24-10-2024 01:00
Završava se: 25-10-2024 12:59
Lokacija:
Dan parizera se proslavlja svakog 24. oktobra u SAD. Fino usitnjena barena kobasica pod nazivom parizer najverovatnije je nastala sredinom 19. veka, a naziv je dobila prema nemačkoj varijanti ove kobasice "parizerwurst", a zatim je njen mađarski skraćen naziv, kao i recept, stigao i do nas.
Parizer je fino usitnjena barena kobasica, koja se proizvodi od mešavine različitih vrsta ohlađenog ili smrznutog mesa, masnog i vezivnog tkiva u koju se dodaju led (voda), so, začini, aditivi, ugljeni hidrati i proteini. Pored parizera u fino usitnjene barene kobasice spadaju još i hrenovka, frankfurter i bela kobasica.
Ono što im je zajedničko je da nadev od mesa i začina mora biti fino usitnjen (kao pašteta) i ne sme sadržati vidljive komade mesa, masnog ili vezivnog tkiva, što ih i razlikuje od italijanske mortadele, koja sadrži vidljive komadiće slanine, maslina ili pistaća.
Mesni nadev ružičaste boje se zatim puni pod slabijim pritiskom u prirodni ili kolageni omotač, kako bi omot dobro prijanjao uz ovu kobasicu.
Nakon toga parizer se bari, kako bi se izvršila pasterizacija, nakon čega se tušira hladnom vodom, a zatim odlazi u komoru za hlađenje gde se potapa u slani rastvor, kako bi se što pre ohladio, čime se postiže dodatna pasterizacija, tj, uništavanje mikroorganizama i spora. Uprkos tome parizer je polutrajan proizvod.
U svom tekstu "Miért párizsi a parizer?" (Zašto se parizer zove parizer?) Károly Attila Nagy na jednom od vodećih mađarskih internet portala Index pominje nekoliko pretpostavki kako je parizer dobio svoje ime. Među njima je i pretpostavka da je recept za parizer osmislio jedan bunjevački mesar, koji je živeo u Parizu, a zatim ga doneo u ondašnje autrougarsko carstvo. S obzirom da je izgled kobasice potsećao na gumeni kondom, koji je tada napravljen u Parizu, postoji mogućnost da je ova ružičasta kobasica dobila ovaj šaljiv naziv po njemu.
Bez obzira na ove šaljive pretpostavke, ono što se zaista može utvrditi su činjenice da su još stari Grci i Rimljani pravili razne vrste kobasica i krvavica, koje su punili u oprana creva. Tokom srednjeg veka nastaje veliki broj različitih kobasica, koje su postale lokalni specijaliteti.
Jedna od njih je i kobasica koja se pravila u Lionu i Alzasu u Francuskoj, Švajcarskoj i delovima Nemačke, pod nazivima cervelat, cervelas, servelat ili zervelat. Ovu kobasicu u svom čuvenom delu "Gargantua i Pantagruel" pominje još Rable 1552. godine. Naziv, kao i sastav, verovatno potiče od zervelade, milanske velike kratke kobasice, koja se pravila od mešavine svinjskog mesa i mozga.
U Nemačkoj ova fino usitnjena barena kobasica je bila poznata pod nazivom Lyoner (lioner), prema gradu Lionu, gde je i nastala, mada postoje i drugi nazivi "Stadtwurst" (u Ninbergu), Gekochte (u Bremenu). Kako bi lioner kobasice imale istu boju u mesnu smešu su se dodavali začini šafran ili cimet.
Druga kobasica, čija je varijanta i današnji parizer, je italijanska mortadela, za koju se smatra da je nastala u Bolonji kao vrsta starorimske kobasice, čije se meso sitnilo tučkom u avanu i začinjavalo mirtom sa Sardinije, koja se najčešće koristila kao začinska biljka, pre dolaska bibera u Evropu. Za razliku od parizera, mortadela najčešće sadrži komadiće slanine, masline ili pistaća.
U Americi bolonjska kobasica (Bologna sausage), iako je naziv dobila po bolonjskoj mortadeli, ustvari je parizer, a za njen specijalni ukus koji podseća na ukus mortadele, pored drugih začina, koriste se i bobice mirte.
Pročitajte još:
Dan glazirane šunke
Svetski dan sendviča
Dan rol viršli
Dan čiz stek sendviča (Cheesesteak)
Pariska kobasica ili pariser wurst je podvarijanta lioner kobasice, koja je pored fino usitnjene svinjetine ili junetine, sadržala i slaninu, vodu, skrob, ali i malo teletine, što je asociralo na parisku šniclu, a punila se u veća juneća creva.
Bilo je uobičajeno da se kobasicama ili drugim mesnim prerađevinama daju nazivi gradova. Tako imamo prašku šunku, debrecine, itd. Polovinom 19. veka Pariz je predstavljao svetsku prestonicu mode, kulture, umetnosti, pa i hrane, te nije slučajno što je baš ime ovog grada izabrano, verovatno kao marketinški trik, koji je trebalo da privuče kupce i predstavi ovu kobasicu kao nešto veoma fino i šik.
S obzirom da je bila deo Austrougraskog carstva, u Mađarskoj je živelo i mnogo Nemaca i Italijana, koji su sa sobom donosili i svoje navike u ishrani. Kada se pariska kobasica ustalila u ishrani Mađara, vremenom su skratili nemački naziv "parizerwurst" ili pariser wurst. Tako su nastala dva naziva perizer i pariska kobasica. Ovi nazivi su se proširili i na zemlje jugoistočne Evrope.
U julu 2023. godine održan je vašar u američkoj državi Pensilvanija, gde je napravljen sendvič sa lebanonskim parizerom dug 45.7 metara. Lebanonski parizer ima karakterističan ukus jer se ova barena kobasica neko vreme i dimi, a predstavlja specijalitet američkog grada Lebanon, koji se nalazi 116 kilometara severoistočno od Filadelfije. Za ovaj najduži sendvič na svetu upotrebljeno je 1200 listova lebanoskog parizera i 600 listova provalona sira.
Ukoliko poželite da proslavite dan parizera, predlažemo vam da napravite omiljeni sendvič ili isprobate recept za američku slanu tortu sa parizerom (bologna cake), koju mi uobičajeno pravimo sa praškom šunkom.
Ukoliko niste ljubitelj ove jeftine barene kobasice, koja ne sadrži gluten, zbog čega se ubraja i u bezglutensku hranu, izaberite neki filma sa naše liste filmova u kojima se pojavljuje sendvič sa parizerom.
U američkim filmovima i tv serijama često se pojavljuje sendvič sa parizerom (bologna sandwich). U američkom žargonu reč "baloney" pored skraćenog naziva za parizer znači i "koješta" ili "budalaština".
Neke od nezaboravnih filmskih i televizijskih scena u kojima se pojavljuje ovaj sendvič su svakako scena sa Pipi Dugom čarapom dok lebdi nebom na letećem krevetu i jede svoj omiljeni sendvič sa parizerom, ili scena u kupatilu u seriji "Prijatelji" (Friends) u kojoj se Džoji tušira i jede, baš sendvič sa parizerom.
Ovo je lista u kojima se pojavljuje sendvič sa parizerom:
Dan čokoladne pite sa pekan orasima
